بررسی تحولات سیاسی،اجتماعی و اقتصادی سیرجان از ورود اسلام تا انقراض قاجاریه(1343-24ه.ق)

شهر سیرجان با موقعیت 55 درجه و 34 دقیقه ی شرقی و 29 درجه و 28 دقیقه ی شمالی در غرب استان کرمان واقع است. این شهر با 170,916 نفر جمعیت در سال 1385 ، دومین شهر پرجمعیت استان کرمان می باشد. بر طبق روایات، سیرجان در دوره ی هخامنشی شهریگان خوانده می شده، برخی نیز بنای این شهر را به خسرو بن بلاش بن نرسی بن هرمز اشکانی نسبت داده اند. از دوره ی ساسانی تا اوایل سده ی چهارم هجری سیرجان مرکز استان کرمان بوده است. در اوایل عهد اسلامی، سیرجان شهری آباد و زیبا توصیف شده که دارای مساجد، بازارها و کاریزهای فراوانی بوده است. سیرجان در عهد عمربن خطاب فتح شد و از آن پس تحت حاکمیت دولتهای ایران دوره ی اسلامی قرار گرفت و در این ادوار، حال سیرجان یکسان نبوده است. با این وجود، سیرجان در دوره اسلامی هیچگاه اهمیت قرون نخستین هجری را پیدا نکرد. سیرجان اولیه پس از فراز و نشیب بسیار در عهد تیمور گورکانی تخریب و باقیمانده ی مردمانش به روستای بمید کوچ داده شدند. بدینسان موقعیت دوم سیرجان شکل گرفت. سیرجان در موقعیت دومش هیچگاه اهمیت چندانی نمی یابد و هجوم افغانان و ظلم های عهد نادری شهر را از نفس می اندازند. در اوایل عهد قاجاریه میرزا سعید خان نامی در حوالی بمید دو کاریز آباد می کند و این مکان که بعدها موقعیت سوم و حالیه ی سیرجان می شود به سعیدآباد شهره می گردد و رو به توسعه می رود به صورتی که در اواخر عهد قاجار صاحب 8000 نفر جمعیت می شود. هنوز هم نزد مردمان معمر روستاهای حومه ای سیرجان این شهر سیداوا (سعیدآباد) خوانده می شود. و هنوز در کشورهای خارجی نقشه هایی چاپ می شود که سیرجان را سعید آباد می نویسند. این تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این شهر را نیز تحت تأثیر خود قرار داد. افزایش و کاهش جمعیت و فعالیتهای اقتصادی، ساخت و سازها و فرهنگ عمومی شهر در این دوره ی طولانی، به شدت دستخوش تغییر قرار گرفت نظر به اهمیت این موضوع، این پژوهش با هدف بررسی فراز و فرود تاریخ سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی سیرجان از آغاز دوران اسلامی تا پایان دوره قاجاریه و به شیوه مطالعه ی کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است.